تحلیل اجراگری جنسیت در شعر «زهره و منوچهر» ایرج میرزا بر اساس نظریه‌های جودیت باتلر

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی نقش‌های جنسیتی در شعر معروف ایرج میرزا، «زهره و منوچهر»، که اقتباسی از شعر ونوس و آدونیس ویلیام شکسپیر است، پرداخته است. در این تحقیق، نظریه‌ی اجراگری جنسیت جودیت باتلر به عنوان چارچوب نظری برای بررسی نقش‌های جنسیتی مورد استفاده قرار گرفته است. پژوهشگران شعر «زهره و منوچهر» ایرج میرزا را به‌عنوان نمونه‌ی تحقیق انتخاب کرده‌اند و برای تحلیل نقش‌های جنسیتی در شعر ایرج میرزا، ابتدا ابیاتی را انتخاب کرده‌اند که آبستن ایدئولوژی‌های ساخته شده‌ی مردانه و زنانه است و سپس به بررسی نظریه‌ی اجراگری جنسیت در این ابیات پرداخته‌اند. پژوهش حاضر یک تحقیق کیفی از نوع توصیفی- تحلیلی است. یافته‌های تحقیق نشان داده است که نقش‌های جنسیتی بین زهره و منوچهر با ویژگی‌های زیستی آن‌ها مشخص نمی‌شود؛ نقش‌های زن و مرد دائماً دستخوش تغییر و منجر به ابهام جنسی می‌شود. در واقع، تحلیل رفتارهای این دو شخصیت نشان داده است که جنسیت ماهیت ثابتی ندارد و این اجراگری است که جنسیت آن‌ها را تعیین می‌کند. یافته‌های پژوهش حاضر کاملاً مطابق با نظریه‌های باتلر است. همچنین شخصیت‌ها، به ویژه زهره، دغدغه‌ی هنجارهای جامعه‌ی خود را ندارد؛ جنسیت و تمایلات جنسی صریح و واضح نیستند.